پارچه ترمه و تاریخ ترمه

ترمه چیست؟

پارچه ترمه یک پارچه ظریف و لطیف می باشد که از دو سری نخ تار و پود با دست بافته شده است؛ به صورتی که پود در پشت پارچه به صورت آزاد بوده که پود آن می باشد. جنس آن از کرک و پشم و این پارچه در نوع بسیار مرغوب از جنس ابریشم می باشد که دارای طرح های اصیل و سنتی ایرانی می باشد.

تاریخچه ترمه به کدام دوره در ایران بر می گردد؟

اوایل دوره صفویه صنعت ترمه بافی در ایران رونق گرفت؛ البته برخی افراد بر این باور هستند که زادگاه اصلی ترمه بافی در قلب آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر می باشد، ولی بسیاری از مورخ ها بر این عقیده هستند که صنعت ترمه بافی در ایران آغاز گردیده است و سپس به کشمیر راه یافته است. در دوره شاه عباس صفوی صنعت پارچه بافی ترمه به اوج شکوفایی خود رسید که شهره جهانی پیدا کرد و به یکی از مهمترین محصولات صادراتی ایران تبدیل شد. شاه عباس در آن زمان طراحان برجسته ای را از چین و ارمنستان به ایران دعوت کرد تا آنان هنر نوین خود را به ایرانیان تعلیم دهند و همین علت و ذوق و علاقه ایرانیان موجب گشت تا ترمه های آن زمان زیبایی و برجستگی خاصی پیدا کند.

مهمترین نکته در مورد بافت این پارچه زیبای ترمه بکار گیری ذوق و سلیقه، ابتکار ایرانیان می باشد که در بافت ظریف، جنس و طرح های خیال انگیز در جهان کم نظیر می باشد.

مراحل بافت ترمه

الف) مواد اولیه مصرفی : درمرحله اول برای بافت ترمه تهیه نمودن مواد اولیه می باشد. اصولا ترمه از پشم و ابریشم بافته می شود . پشم سفید رایج ترین نوع پشم در بافت پارچه ترمه است چون می توان آن را با هر رنگ دلخواه رنگ آمیزی کرد این پشم باید مرغوب و از الیاف بلند برخوردار باشد که پشم گوسفندان ایران وکشمیر علاوه براین خصوصیاتی که دارند دارای پشم های نرم  و محکم ، براق و سفیدی هستند بهترین پشم یک گوسفند در ناحیه پهلو ، شکم ، پشت گردن وساق پا وسر می باشد که برای بافت ترمه از آن ها استفاده می گردد.   

ب) شستن پشم : پس از آماده کردن مرغوبترین پشم گام بعدی تمیز نمودن پشم از چربی و چرک موجود در آن می باشد . که حتما باید قبل از رنگرزی انجام گردد در ایران اصولا قبل از اینکه پشم گوسفند را بچینند حیوان را 10 دقیقه در آب میشویند سپس برای جدا سازی مواد چربی از پشم آن را در بازه ها خیس کرده و سپس چندین مرتبه با آب می شویند تا ناخالصی های پشم پاک گردد و پشم براق گردد.

پ) سفید کردن پشم : در کشور ما از دو روش برای سفید کردن پشم استفاده می شود .
1: پشم ها را در چمنزار پهن می کردند تا پس از جذب شبنم و تبخیر آن در روز سفید تر شود و این مرحله را چندین مرتبه انجام می دادند .  
2: استفاده از مشقات گوگرد برای سفید نمودن پشم

ت) ثابت کردن رنگ
ث) رنگرزی به وسیله رنگ های گیاهی و طبیعی

انواع ترمه در ایران و کشمیر چیست؟

1: شال چهرقدی ( این شال برای مصرف روسری یا بقچه بکار می رود که هم نقش لچک ترنجی وهم نقش گلدار درآن متداول می باشد )
2: شال راه راه ( که دارای دونوع می باشد )
الف – شال راه راه پهن
ب – شال راه راه باریک
که هر کدام از این شال ها در نوع مصرف خودش متناسب با سلیقه اشخاص مورد استفاده قرار می گیرد .
3: شال بندی ( نقشش شبیه به لانه زنبور می باشد که در داخل هر خانه یک گل با یک بته دارد )
4: شال اتابکی ( این شال از نوع کشمیری است و از پشم بسیار لطیف بافته می شود )
5: شال محرمات ( به نوعی شال راه راه گفته می شود که پهنای راه های آن متفاوت است )
6: شال کشمیری ( به کلیه شال های بافت کشمیر گفته می شود که معروفترین آن ها نقش بته جقه ، نقش شاخ گوزن و نقش درختی می باشد )
7: شال یزدی ( این شال ها بافت ترمه منطقه یزد می باشند که اکثرا ً راه راه و یا نقش ل های شاه عباسی دارند که  قدیمی و نایاب هستند )
8: شال زمردی ( نوع اعلای شال کشمیری است که دارای زمینه نیلی با نقشه بته جقه و دارای رنگ های بسیار زنده بخصوص رنگ سبز زمردی می باشد )
9: شال کرمان : (به شال هایی گفته می شود که بافت کرمان را دارد که دارای انواع گوناگونی می باشد )
10: شال امیری ( این شال همانند نامش از انواع شال درباری و اعلای کشمیری است که بیشتر نقش بته جقه و شاخ گوزنی دارند )

 کاربرد پارچه ترمه

ترمه در زمان های مختلف کاربرد های گوناگونی داشته است از جمله : دوختن لباس ، لباس های فاخر و اشرافی و پرده ، جانماز ، روتختی ، لحاف تخت و لحاف کرسی ، خلعتی ، مبلمان ، رومیزی و ... که مورد مصرف قرار می گیرد.